Postępowania w sprawie wpisu do rejestru przestępców seksualnych będą mogły ruszyć z miejsca dzięki nowelizacji ustawy o Państwowej Komisji. Mowa o postępowaniach wyjaśniających dotyczących spraw przedawnionych, których do Komisji wpłynęło już ponad 180. Dodatkowo, obowiązek przekazywania Komisji dokumentów w 30 dni wpisany został do ustawy wprost, wzmocniona została jej rola jako oskarżyciela posiłkowego oraz dodano uprawnienia badawcze. Doprecyzowano też przepisy organizacyjne, a nazwę uproszczono.
Postępowania wyjaśniające przed Państwową Komisją są jedyną szansą na sprawiedliwość dla poszkodowanych w dzieciństwie przestępstwem wykorzystania seksualnego, których sprawy się przedawniły (w związku z ukończeniem przez nich 30 roku życia). Znowelizowana ustawa wprowadza tu istotne zmiany, do najważniejszych należą doprecyzowanie procedury postępowania przed Komisją oraz wprowadzenie możliwości:
- umorzenia postępowania w razie sprzeciwu osoby pokrzywdzonej,
- umorzenia postępowania w razie śmierci sprawcy,
- kontynuowania postępowania w razie śmierci osoby pokrzywdzonej (tzn. wykonywanie praw przez osoby najbliższe lub prokuratora),
- odwołania się osoby poszkodowanej od postanowienia Komisji do sądu okręgowego (mógł tylko sprawca),
- wniesienia skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego – z uwagi na charakter spraw i skutki wpisu lub odmowy wpisu do Rejestru.
W nowelizacji Ustawy wyraźnie sformułowano też podstawę prawną do żądania przez Komisję informacji i dokumentów. Przy tym – wszystkim podmiotom i organizacjom wyznaczono termin 30-dniowy na przekazanie danych lub materiałów niezbędnych dla określonej sprawy. Doprecyzowano również zasady udziału Komisji w postępowaniu karnym na prawach oskarżyciela posiłkowego. Daje to możliwość profesjonalnego wsparcia pokrzywdzonych w sądzie.
Zmiana ustawy o Państwowej Komisji wprowadza nowe zasady dotyczące publikacji materiałów dotyczących jej działania. Raporty merytoryczne nt. zjawiska wykorzystywania seksualnego małoletnich z rekomendacjami będą publikowane co 3 lata, ale sprawozdania ze swojej działalności Komisja będzie przedstawiała co roku.
Uproszczona zostanie nazwa organu na „Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15”.
(Z: Państwowa Komisja do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15).
23 stycznia 2023 r. Prezydent Andrzej Duda podpisał Ustawę z 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy o Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15 oraz niektórych innych ustaw – miejsce poprzedniej, z 30 sierpnia 2019 r. Zmiana została zainicjowana przez Państwową Komisję 28 kwietnia 2021 r., złożeniem projektu u Prezydenta RP i następnie uzgadniana merytorycznie z kancelarią Prezydenta RP. Prezydent skierował projekt do Sejmu 22 lipca 2022 r. Nowelizacja została przegłosowana 16 listopada 2022 r. głosami niemal wszystkich posłów (445 za 0 przeciw !), ostatecznie przyjęta 13 stycznia 2023 r. (głosowanie poprawek senackich).
Państwowa Komisja przyjmuje zgłoszenia od 24 listopada 2020 r., jak dotąd zgłoszono około 900 spraw osób indywidualnych.
