W dniu 14 marca 2023 r. przedstawiciele Państwowej Komisji do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15, na zaproszenie Instytutu Sportu w Warszawie, uczestniczyli w konferencji poświęconej wsparciu psychologicznemu dzieci i młodzieży w sporcie. W trakcie spotkania odniesiono się w sposób szczególny do problematyki prewencji wykorzystania seksualnego dzieci i młodzieży uprawiających sport. Ukazana została potrzeba współpracy pomiędzy licznymi instytucjami. Przedstawiciele Państwowej Komisji zwrócili uwagę na jej rolę w tym obszarze. Poniżej prezentujemy najistotniejsze elementy wystąpienia:
- Dzieci i młodzież stanowią dużą grupę zaangażowaną w aktywność sportową i rekreacyjną. Ruch i zabawa, połączona z wszelką aktywnością fizyczną, jest ważnym czynnikiem dobrostanu psychicznego dzieci. Co więcej wiele z nich uprawia sport wyczynowo, uczestniczy w zorganizowanych zajęciach, profesjonalnych treningach i startuje w zawodach, realizując swoje pasje i marzenia.
- Badania prowadzone na świecie w podobnych organizacjach jak Państwowa Komisja wskazują jednak, że obszar sportu może być przestrzenią, w której dzieci mogą doświadczać przemocy, w tym przemocy seksualnej, stąd wymaga on szczególnego nadzoru i wprowadzenia oraz konsekwentnego przestrzegania zasad bezpieczeństwa.
- Trudno jest w jakikolwiek sposób porównywać rozmiar krzywd, jakich doznają wykorzystane seksualnie dzieci (WSD), ale zaznacza się, że ta wyrządzana w dziedzinie sportu i rekreacji jest dla dzieci wyjątkowo traumatyczna:
- sprawca często przez wiele lat pozostaje bezkarny, a jego ofiarami pada wiele dzieci, czego przykładami są ostatnie nagłośnione medialnie sprawy w Polsce;
- dziecko zastraszane często odczuwa większą samotność i obawę w wyjawieniu prawdy, gdyż sprawca-trener pozostaje autorytetem w dziedzinie sportowej, może budzić podziw grupy i wzbudzać zaufanie, szczególnie opiekunów dziecka;
- dzieci manipulowane boją się także konsekwencji w postaci ostracyzmu grupowego, odsunięcia od treningów i udziału w zawodach;
- w dziedzinie sportu dzieci mają jeszcze większą trudność, by ocenić dotyk właściwy, wynikający z konieczności przygotowania do odpowiedniego wykonywania ćwiczeń od tego, który rani i krzywdzi, co sprawcy z premedytacją wykorzystują;
- traumatyczne doświadczenia w tym obszarze mogą na trwałe zmienić życie dziecka, na zawsze zaprzepaszczając szansę na rozwój kariery zawodowej i spełnienie marzeń.
- Nałożone na Państwową Komisję ustawowe obowiązki wskazują na konieczność objęcia działaniami profilaktycznymi i edukacyjnymi dzieci, młodzież oraz wszelkie inne osoby mające nieformalny lub zawodowy kontakt z dziećmi. Dla Państwowej Komisji profilaktyka WSD w obszarze sportu jest jednak szczególnie naglącym problemem:
- duży odsetek dzieci w Polsce uczestniczy w licznych zajęciach pozalekcyjnych – sportowych, bądź rekreacyjnych – spędzając długi czas poza domem i opieką rodziców;
- analizy porównawcze procedur dotyczących polskich i zagranicznych organizacji sportowych pozwoliły stwierdzić występowanie dużych różnic w zakresie sposobu rekrutacji pracowników, w tym wolontariuszy, postępowań dyscyplinarnych oraz wdrażania standardów ochrony dzieci. Dzieci w Polsce są gorzej chronione niż w innych krajach europejskich.
- Państwowa Komisja:
- niemal od początku swej działalności analizuje akty prawne oraz przepisy regulujące funkcjonowanie organizacji sportowych w Polsce, sprawujących pieczę nad dziećmi i młodzieżą;
- opiniuje te dokumenty i wydaje rekomendacje;
- interweniuje w sytuacjach podejrzenia wykorzystania seksualnego dziecka przez osobę je trenującą;
- przygotowuje projekty mające na celu systemowe wzmocnienie ochrony dzieci (zgłaszane uwagi celem nowelizacji ustawy o sporcie, lobbowanie za obowiązkiem stworzenia regulaminów i narzędzi w celu egzekwowania jego zapisów, kampanie edukacyjne i profilaktyczne dedykowane dzieciom, pracownikom sektora sportu i rekreacji i opiekunom dzieci);
- regularnie zgłasza swoje pomysły do Ministerstwa Sportu i Turystyki oraz lobbuje za szybkim wprowadzeniem postulowanych zmian.
Zachęcamy do lektury Drugiego Raportu Państwowej Komisji, w tym w szczególności stron 108 – 116 dotyczących m.in. problematyki zjawiska wykorzystania seksualnego dzieci i młodzieży uprawiających sport: https://pkdp.gov.pl/wp-content/uploads/2022/12/raport-drugi-www-1.pdf
