W związku z zainteresowaniem opinii publicznej pracami nad nowym przedmiotem mamy przyjemność przedstawić opinię PKDP, jaką skierowaliśmy w lipcu tego roku na ręce prof. dr. hab. Zbigniewa Izdebskiego, Koordynatora Zespołu Ekspertów ds. edukacji zdrowotnej:
Państwowa Komisja do spraw do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 (dalej: Państwowa Komisja) ma ustawowy obowiązek podejmowania zagadnień związanych z profilaktyką wykorzystywania seksualnego dzieci. Edukacja w tym zakresie, zarówno na poziomie szkoły podstawowej jak i ponadpodstawowej, przyczynia się do zmniejszenia ryzyka zaistnienia przemocy seksualnej wobec osób małoletnich. Dlatego też przedstawiamy, do wglądu i wykorzystania przez kierowany przez Pana Profesora Zespół Ekspertów, zarys treści programowych, które w naszej ocenie mogłyby stanowić uzupełnienie jednego z modułów wchodzących w skład przedmiotu „edukacja zdrowotna” tj. modułu zdrowie seksualne.
Zdaniem Państwowej Komisji profilaktyka wykorzystania seksualnego, realizowana w szkołach, powinna obejmować następujące zagadnienia:
- Prawidłowe relacje: koleżeńskie, przyjacielskie, relacje w związku.
− rozpoznawanie sygnałów ostrzegawczych związanych z nieprawidłowościami w bliskich relacjach;
− jak buduje się prawidłowe, oparte na wzajemnym szacunku relacje, jak o nie dbać;
− jak się zachowywać jeśli czujemy, że ktoś przekracza/narusza nasze granice np. wchodząc do łazienki podczas kiedy my z niej korzystamy;
− co powinno niepokoić w relacji rówieśniczej, na jakie zachowania nie można się godzić, jak się uchronić i jakie działania samopomocowe podejmować, aby przerwać szkodliwą relację/sytuację;
− jak skutecznie pomóc i jak zareagować gdy się jest znajomym kogoś, kto doznał lub doznawał, bądź nadal doznaje przemocy: kwestie samopomocy i proszenia o pomoc kompetentnych osób: dorosłych, rodziców, nauczycieli, specjalistów z telefonów zaufania/chatów/punktów pomocy;
− jak wyglądają relacje partnerskie osób dorosłych, w jakim zakresie i czego można oczekiwać od partnera w prawidłowej relacji, podział ról i obowiązków w związku partnerskim, małżeństwie i rodzinie, a co jest przemocą, wykorzystywaniem, traktowaniem przedmiotowym; (kwestie samopomocy w podobnych trudnych relacjach, samoświadomość własnych potrzeb), konieczność pracy nad sobą;
− zagadnienia samopomocy i rozwoju własnej osoby;
− co może i powinna zrobić osoba dorosła – świadek lub pokrzywdzony przemocą, do kogo i gdzie można się zwrócić o pomoc; co to jest przemoc i jakie są jej przykłady.
(ten punkt dla starszych klas szkoły podstawowej i szkół ponad podstawowych);
− praca nad szkodliwymi przekonaniami związanymi z rozpoczęciem współżycia:
„Wszyscy już po….tylko ja nie”, radzenie sobie z naciskiem na rozpoczęcie współżycia, dążeniem do kontaktu, na który nie jesteśmy gotowi;
− budowanie relacji online/offline: korzyści i ryzyka;
− sposoby na stawianie granic w relacjach intymnych;
− zachowania ryzykowne, problematyka uzależnień i szukania pomocy w sytuacji stwierdzenia problemu ze szkodliwym korzystanie z sieci; - Bezpieczeństwo osobiste: świadomość ciała: intymne części ciała, asertywne mówienie „nie” (w kontekście zgody na aktywność seksualną), na co należy zwracać uwagę przy podejmowaniu decyzji;
- Wiedza z zakresu prawa: przemoc seksualna i wiek inicjacji (ten punkt dla starszych klas szkoły podstawowej i szkół ponad podstawowych):
− wiek inicjacji;
− wykorzystanie seksualne osoby małoletniej poniżej lat 15 (angażowanie osoby poniżej piętnastego roku życia w jakąkolwiek aktywność seksualną jest wykorzystaniem seksualnym);
− omówienie wybranych artykułów z Kodeksu Karnego dotyczących przemocy seksualnej: gwałt, kazirodztwo, tworzenie i rozpowszechnianie pornografii; - Obowiązek zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstw związanych w wykorzystaniem seksualnym (art. 240 kk – niezawiadomienie o przestępstwie ).
- Cyberprzestrzeń: wizerunek osobisty w mediach: zasady działania i motywy prowadzenia kont przez osoby prywatne i medialne na portalach; elementy psychologii społecznej – wpływ mechanizmów i psychologii tłumu na własne zachowania, zdrowy krytycyzm i dopuszczalne zachowania w Internecie, manipulacje stosowane przez sprawców, konieczność ochrony własnej intymności i prywatności. (ten punkt dla starszych klas szkoły podstawowej i klas szkół ponad podstawowych).
− bezpieczne relacje w Internecie (co wysyłamy, czego nie, jak sprawdzić czy ten kontakt jest prawidłowy, jak zadbać o swoją prywatność i bezpieczeństwo), obowiązek zgłaszania szkodliwych treści, adresy organizacji pomocowych i przyjmujących zgłoszenia, procedury i konsekwencje przemocy – statystyki, dane, promocja relacji offline; higiena cyfrowa);
− cyberprzestępczość (motywacje sprawców, ich strategie działań, skutki wchodzenia w nieodpowiednie relacje): co jest dopuszczalne, a co nie w Internecie, w kwestii własnej seksualności i wizerunku oraz seksualności i wizerunku innych osób. - Szukanie porady/pomocy/konsultacje (ten punkt dla starszych klas szkoły podstawowej i szkół ponad podstawowych).
Powyższe punkty jedynie sygnalizują istotne naszym zdaniem zagadnienia, które należałoby obudować odpowiednimi treściami, warsztatami, ćwiczeniami itp. tak aby trafiały do uczniów z każdej grupy wiekowej.
Ponadto Państwowa Komisja rekomenduje, aby treści związane z edukacją zdrowotną były przekazywane przez kierunkowo wykwalifikowane osoby. Powyżej prezentowane informacje dotyczą treści szczególnie wrażliwych. Brak umiejętności w zakresie edukowania w tematach tak delikatnych może skutkować rozpowszechnianiem nieprawidłowych informacji oraz nosić ze sobą ryzyko potencjalnych traum.
Państwowa Komisji rekomenduje prowadzenie przedmiotu przez zespół ekspertów z danej dziedziny. Jeśli przedmiot byłby prowadzony przez jednego nauczyciela to powinien mieć on zapewnioną możliwość korzystania z superwizji, zwłaszcza w sytuacjach, w których uczniowie zaczną ujawniać informacje wskazujące na to, że doznają przemocy, w tym seksualnej. Osoba prowadząca powinna mieć wiedzę i umiejętności reagowania w sytuacji, gdy uczeń zdecyduje się na ujawnienie podczas zajęć.
Jesteśmy otwarci na współpracę w zakresie treści programowych dotyczących prewencji wykorzystania seksualnego dzieci.
Karolina Bućko
Przewodnicząca PKDP
Pismo „DEP.071.6.2024.WJ” – kliknij aby pobrać
