W swoim pierwszym Raporcie z działalności, Państwowa Komisja zarekomendowała wprowadzenie dodatkowych mechanizmów chroniących dzieci przed wykorzystaniem seksualnym, w tym przed wtórną wiktymizacją. Realizując powyższe, Państwowa Komisja pismem z dnia 01 października 2024 r. zwróciła się do Ministra Sprawiedliwości o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w zakresie zmian w Kodeksie postępowania karnego, które w sytuacji wystąpienia jednego z dwóch przewidzianych w art. 185a § 1 k.p.k. wyjątków od zasady jednokrotnego przesłuchania małoletniego pokrzywdzonego, wprowadzałyby obowiązek:

– uprzedniego zbadania okoliczności dotyczących stanu pokrzywdzonego i bezwzględnego zasięgnięcia opinii biegłych specjalistów odnośnie możliwości wykonania powtórnych czynności z jego udziałem,

– odstąpienia od ponownego przesłuchania, o którym mowa w art. 185a k.p.k. w przypadku ustalenia, że stan zdrowia lub kondycja psychofizyczna małoletniego pokrzywdzonego poniżej lat 15 na to nie pozwala.

 

Zgodnie z art. 185a § 1 k.p.k. w sprawach m.in. o przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności pokrzywdzonego, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat, przesłuchuje się w charakterze świadka tylko wówczas, gdy jego zeznania mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, i tylko raz, chyba że wyjdą na jaw istotne okoliczności, których wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania, lub w razie uwzględnienia wniosku dowodowego oskarżonego, który nie miał obrońcy w czasie pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego.

 

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że dopuszczalne jest powtórzenie przesłuchania małoletniego pokrzywdzonego w sytuacji, gdy wyszły na jaw istotne okoliczności, których wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania, lub zachodzi potrzeba przesłuchania z powodu innej ważnej okoliczności w związku z tym, że oskarżony nie miał obrońcy przy pierwszym przesłuchaniu – jednak tylko pod warunkiem, że ponowne

przesłuchanie nie tylko jest możliwe z uwagi na aktualny stan zdrowia psychicznego małoletniego, ale nadto, że to możliwe przesłuchanie nie wywrze realnie negatywnego wpływu na aktualny stan psychiczny małoletniego, czyli nie pogorszy tego stanu. Ustalenie w przedmiocie narażenia psychiki dziecka na traumę w związku z ponownym przesłuchaniem, o którym mowa w art. 185a § 1 k.p.k., wymaga – co do zasady – uprzedniego skorzystania z opinii biegłego psychologa, a w szczególnych wypadkach także biegłego z innej dziedziny.

 

W ocenie Państwowej Komisji powyższa zasada powinna zostać wprost wyartykułowana w przepisach Kodeksu postępowania karnego. W każdej sprawie karnej dotyczącej przestępstw przeciwko seksualności, należy bowiem starannie zbadać kwestię potencjalnego wpływu ponownego przesłuchania, o którym mowa w art. 185a k.p.k., na stan psychiki małoletniego pokrzywdzonego. Ustalenie zaś narażenia psychiki dziecka na traumę w związku z ponownym przesłuchaniem powinno skutkować obowiązkiem oddalenia wniosku o takie przesłuchanie.