Państwowa Komisja opracowała 17 rekomendacji na potrzeby sprawozdania z realizacji w Polsce zaleceń Komitetu Praw Dziecka sformułowanych w 2015 r. Prawa dzieci skrzywdzonych wykorzystywaniem seksualnym nie są jeszcze w Polsce respektowane w wystarczającym stopniu. Konieczne jest wprowadzenie dodatkowych mechanizmów ochrony prawnej, opieki psychologicznej i prewencji. Przedstawiciele Państwowej Komisji są członkami polskiej delegacji, która będzie uczestniczyć 13-14 września br. w 88. sesji Komitetu Praw Dziecka ONZ.
Rekomendacje Państwowej Komisji dotyczą przede wszystkim zmian w prawie, które systemowo poprawią skuteczność wyjaśniania, ścigania i prewencji przestępstw wykorzystania seksualnego dzieci. Zwiększą też ochronę małoletnich w czasie procedur prowadzonych przez organy ścigania (prokuratura, policja) i sądy karne. Państwowa Komisja rekomenduje w szczególności:
- brak możliwości zatarcia faktu skazania za przestępstwo wykorzystania seksualnego małoletnich oraz zakaz warunkowego umarzania takich przestępstw;
- rezygnację z możliwości orzekania przez sądy kar nieizolacyjnych (grzywna, kara ograniczenia wolności) jako nieadekwatnych do wagi przestępstw wykorzystania seksualnego dzieci;
- zakwalifikowanie zmuszania małoletnich do prostytucji jako zbrodnię;
- wprowadzenie obowiązku występowania prokuratora z wnioskiem do sądu opiekuńczego o ustanowienie kuratora procesowego dla małoletniego gdy podejrzanym jest jeden z rodziców i 3-dniowy termin dla sądu na rozpoznanie wniosku;
- jeśli dziecko nie ma ustanowionego kuratora procesowego – wprowadzenie do procedury karnej obowiązkowego przydzielenia dziecku adwokata;
- urealnienie zakazu dostępu dzieci do treści pornograficznych przez sieci teleinformatyczne – z wykorzystaniem rozwiązań prawnych i technologicznych funkcjonujących w innych państwach;
- stworzenie oraz sfinansowanie szybkiej ścieżki z priorytetowym dostępem do opieki psychologicznej dla dzieci, co do których wystąpiło podejrzenie wykorzystania seksualnego;
- uzupełnienie podstawy programowej szkół podstawowych o tematykę profilaktyki wykorzystania seksualnego.
Szczegółowe rekomendacje znajdują się w raporcie zamieszczonym na stronie internetowej Państwowej Komisji.
Zarówno negatywna opinia Państwowej Komisji dotycząca poziomu ochrony dzieci przed wykorzystywaniem seksualnym, jak i rekomendacje, wynikają z doświadczeń zdobytych po pierwszym roku prowadzenia spraw (aktualnie ponad 450) oraz z analizy akt zakończonych postępowań sądowych (ok. 700). Dotyczą w szczególności poprawy ochrony przed przemocą, okrucieństwem i wyzyskiem, demoralizacją, zaniedbywaniem, w tym wykorzystaniem seksualnym.
Ratyfikując Konwencję o prawach dziecka, państwa zobowiązują się do podjęcia „wszelkich odpowiednich środków legislacyjnych, administracyjnych i innych” w celu pełnej realizacji zawartych w niej praw. Wykonanie zaleceń monitoruje 18-osobowy Komitet Praw Dziecka z siedzibą w Genewie, który co najmniej co 5 lat zbiera sprawozdania (raporty) państw-stron dotyczące realizacji praw zawartych w Konwencji i dwóch protokołach fakultatywnych (ws. angażowania dzieci w konflikty zbrojne i ws. handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii). Komitet bada każde sprawozdanie, wyraża obawy oraz formułuje zalecenia dla poszczególnych państw w formie tzw. uwag końcowych. Obok raportów rządowych, Komitet rozpatruje także raporty alternatywne przygotowane przez organizacje pozarządowe. Polski raport alternatywny przygotowany został przez 13 organizacji.
Konwencja o prawach dziecka została uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 20 listopada 1989 r. Prace zostały zainicjowane w 1979 r. projektem rządu polskiego: pierwszą wersję Konwencji przedstawił prof. Tadeusz Smyczyński. Polska może poszczycić się tradycją promowania praw dziecka – począwszy od działalności dr. Janusza Korczaka czy mniej znanego dr. Ludwika Rajchmana, pomysłodawcy stworzenia międzynarodowej organizacji działającej na rzecz dzieci – UNICEF, która zajmuje się m.in. wdrażaniem Konwencji.
