Komunikat za KPRP: 23 stycznia 2023 r. podpisana została Ustawa z 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy o Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15 oraz niektórych innych ustaw. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
Uchwalona ustawa zmienia ustawę z dnia 30 sierpnia 2019 r. o Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15. Jej przyjęcie przez Sejm i Senat było następstwem inicjatywy ustawodawczej Prezydenta RP.
Podstawowym celem nowelizacji jest uzupełnienie obowiązujących regulacji, w szczególności, w zakresie prowadzenia przez Państwową Komisję postępowania wyjaśniającego. Ustawa ma także na celu uczynienie obowiązującej ustawy bardziej czytelną poprzez dookreślenie obszaru działania Komisji oraz uporządkowanie zakresu pojęciowego przedmiotu ustawy i jego ujednolicenie. Proponowane zmiany mają zwiększyć efektywność działalności Komisji przy zagwarantowaniu osobie poszkodowanej oraz osobie wskazanej jako sprawca w prowadzonym postępowaniu wyjaśniającym konstytucyjnej zasady równości stron i zasady obrony swoich praw i przy jednoczesnym zapewnieniu przestrzegania zasady sprawiedliwości naprawczej oraz zadośćuczynienia krzywdzie doznanej przez osobę poszkodowaną, wykorzystaną seksualnie w okresie dzieciństwa.
Do najważniejszych rozwiązań zawartych w ustawie należy zaliczyć:
1. Ujednolicenie siatki pojęć w obowiązującej ustawie przede wszystkim poprzez odpowiednie odesłanie do czynów zabronionych określonych w rozdziale XXV Kodeksu karnego.
2. Zmiany w kompetencjach Komisji związanych z wyjaśnianiem przypadków pedofilii i badania reakcji organów państwowych na otrzymane zawiadomienia o popełnieniu przestępstw pedofilii lub informacje o niezawiadomieniu o podejrzeniu popełnieniu przestępstw z rozdziału XXV k.k. wskazanych w art. 240 k.k., a także w interwencjach podejmowanych przez Komisję na rzecz pokrzywdzonych między innymi poprzez:
- wprowadzenie wyraźnej podstawy normatywnej do żądania przez Komisję informacji i dokumentów oraz wprowadzenie ustawowego obowiązku ich udostępniania,
- wprowadzenie podstawy normatywnej do przetwarzania danych i informacji objętych tajemnicą zawodową niezbędnych do realizacji ustawowych zadań Komisji,
- rozszerzenie instytucji anonimizacji danych będących w posiadaniu Komisji.
3. Zmiany w zakresie organizacji Komisji polegające między innymi na:
- zmianie nazwy Komisji z „Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego” na „Państwową Komisji do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15” – jako konsekwencji ujednolicenia siatki pojęciowej oraz dostosowania nazwy Komisji do rzeczywistego przedmiotu jej działalności,
- zmianie przesłanek powołania i odwołania członka Komisji w związku z popełnieniem przestępstwa umyślnego ściganego z urzędu, ustawowym określeniu siedziby Komisji, a także doprecyzowaniu zasad powoływania i odwoływania zastępców przewodniczącego Komisji oraz nadawania im uprawnień.
4. Zmiany w zakresie postępowania przed Komisją polegające między innymi na:
- doprecyzowaniu zasad podejmowania decyzji przez Komisję,
- wprowadzeniu procedury postępowania w przypadku nieprecyzyjnych zgłoszeń do Komisji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa pedofilii – wprowadzenie instytucji uzupełnienia zawiadomienia,
- doprecyzowaniu zasad udziału Komisji w postępowaniu karnym na prawach oskarżyciela posiłkowego.
5. Zmiany w postępowaniu przed Komisją w przedmiocie wpisu do Rejestru (w postępowaniu wyjaśniającym) – charakter obowiązujących instytucji postępowania wyjaśniającego i doświadczenia Komisji uzasadniały uzupełnienie przepisów między innymi o:
- wprowadzenie dodatkowych gwarancji procesowych dla stron postępowania oraz rozwinięcie przepisów dotyczących przebiegu postępowania dowodowego,
- wprowadzenie wyraźnej regulacji dotyczącej podstawy materialnej wydania postanowienia o wpisie w Rejestrze;
- wprowadzenie instytucji umorzenia postępowania wyjaśniającego w razie sprzeciwu osoby pokrzywdzonej co do prowadzenia postępowania wyjaśniającego lub w przypadku śmierci sprawcy;
- wprowadzenie instytucji wykonywania praw osoby poszkodowanej w razie jej śmierci w toku postępowania wyjaśniającego przez osoby najbliższe albo właściwego prokuratora;
- przyznanie prawa do odwołania od postanowienia Komisji w przedmiocie wpisu do rejestru także osobie pokrzywdzonej;
- wprowadzenie nowego modelu kontroli sądowej postanowień Komisji w przedmiocie wpisu w Rejestrze między innymi poprzez wprowadzenie dodatkowych przepisów dla postępowania odwoławczego, Komisja będzie organem I instancji, odwołanie będzie rozpoznawane w ramach II instancji przez sąd okręgowy w oparciu o odpowiednie stosowanie przepisów k.p.c. o apelacji; z uwagi na charakter spraw rozpatrywanych przez Komisję i skutki wpisu do Rejestru lub odmowy wpisu do Rejestru wprowadzono możliwość wniesienia do Sądu Najwyższego skargi kasacyjnej od orzeczeń sądu odwoławczego.
6. Wyodrębnienie z kompetencji edukacyjnych Komisji kompetencji badawczej.
7. Zmiany w zakresie kompetencji edukacyjnych i prewencyjnych Komisji poprzez określenie stypizowanych form tych kompetencji, wyodrębnienie raportu dotyczącego zjawiska wykorzystywania seksualnego małoletnich poniżej lat 15 wraz z rekomendacjami (opracowywanego nie rzadziej niż raz na trzy lata) oraz wprowadzenie sprawozdania rocznego z działalności.
Ustawa nowelizuje również ustawę z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowisk państwowe, ustawę z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, ustawę o z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, ustawę z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym oraz ustawę z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym. Zmiany tych ustaw mają charakter wynikowy.
