W odpowiedzi na pismo Delegata KEP z 14 stycznia 2022 r. i po upublicznieniu stanowiska Stolicy Apostolskiej odnośnie do zasad współpracy z państwowym wymiarem sprawiedliwości, Państwowa Komisja sygnalizuje potrzebę zwołania posiedzenia Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu RP i Konferencji Episkopatu Polski (KEP) w celu wypracowania ostatecznych zasad dostępu do dokumentacji z postępowań kanonicznych. Niezależnie od stanowiska Watykanu, KEP – podobnie jak jej odpowiedniczki we Francji i Portugalii – ma pełne prawo oraz wszelkie możliwości powołania niezależnej komisji do zbadania skali wykorzystania seksualnego dzieci w środowisku kościelnym oraz sposobu reagowania na nie. Stanowisko Państwowej Komisji wobec dotychczasowej współpracy i kwestii formalno-prawnych znalazło się w dzisiejszej odpowiedzi na pismo abp. Wojciecha Polaka z 14 stycznia 2022 r. Państwowa Komisja podtrzymuje wolę współpracy we wszystkich obszarach wymienionych podczas spotkań oraz w licznych pismach do instytucji Kościoła Katolickiego, odpowiada też na jej zdaniem niezgodne z rzeczywistością zarzuty Księdza Prymasa, przypominając faktyczny przebieg wydarzeń. 

 

Wspomniane w piśmie Księdza Prymasa i upublicznione ostatnio przez Katolicką Agencję Informacyjną wytyczne Stolicy Apostolskiej, dotyczące zasad dostępu do dokumentacji z postępowań kanonicznych są szczególnie istotne dla Państwowej Komisji. W zakresie prowadzenia postępowań wyjaśniających sprawy przedawnione Państwowa Komisja będzie korzystała ze wskazanej przez Watykan drogi dyplomatycznej za pomocą wniosku o międzynarodową pomoc prawną (jest to właściwa forma zwracania się o udostępnianie dokumentacji konkretnego postępowania kanonicznego). W tym zakresie Państwowa Komisja zasygnalizowała w piśmie do Księdza Prymasa potrzebę zwołania posiedzenia Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu RP i Konferencji Episkopatu Polski w celu wypracowania ostatecznych zasad udostępniania.

 

W odpowiedzi na list  Księdza Prymasa z 14 stycznia br., odnosząc się do opinii o dotychczasowej współpracy, Państwowa Komisja zwróciła uwagę na następujące kwestie:

• do dzisiaj bez odpowiedzi pozostała prośba z 15 czerwca 2021 r. o przekazanie wykładni instrukcji o poufności postępowań dotyczących wykorzystania seksualnego osób małoletnich (dzisiaj wiemy, że chodziło o uwagi Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych na temat pytań KEP odnośnie do stosowania Vos estis lux mundi” z 12 maja 2021 r.). Same uwagi zostały udostępnione w mediach dopiero 20 stycznia 2022 r. przez Katolicką Agencję Informacyjną, po 8 miesiącach od ich przekazania przez Stolicę Apostolską.
• Podczas spotkania 10 maja 2021 r. przedstawiciele KEP nie kwestionowali co do zasady chęci i możliwości udostępnienia dokumentów dotyczących wykorzystania seksualnego dzieci. Wskazali na wątpliwości co do interpretacji motu proprio Vos estis lux mundi oraz postanowienia papieża Franciszka Rescriptum ex audientia, dotyczącego zniesienia tajemnicy papieskiej w sprawach wykorzystania seksualnego dzieci. Wskazywali na konieczność uprzedniego wyjaśnienia szczegółowych kwestii dotyczących warunków tego udostępnienia. Podczas spotkania ustalone zostało, że KEP zwróci się do właściwych dykasterii Stolicy Apostolskiej z prośbą o odpowiednią wykładnię papieskich przepisów. Państwowa Komisja nie otrzymała jednak dotąd informacji w tym zakresie. Wiadomość o opracowaniu Wskazań dotyczących współpracy ze świeckim wymiarem sprawiedliwości pojawiła się w mediach 20 stycznia 2022 r.
• 10 maja 2021 r. Państwowa Komisja wyraziła chęć wtórnej analizy zebranych przez Kościół danych statystycznych, 16 lipca 2021 r. poprosiła o odpowiednie bazy danych i informacje umożliwiające dokonania rzetelnej wtórnej analizy danych. Państwowa Komisja nie otrzymała jednak pełnej informacji umożliwiających taką analizę, a jedynie dane wcześniej upublicznione przez ISKK SAC na konferencji prasowej i kwestionariusz.
• 17 września 2021 r. Państwowa Komisja zaproponowała powołanie wspólnej grupy badawczej kanonistów ekspertów z ISKK SAC oraz przedstawicieli Państwowej Komisji, którzy wspólnie podjęliby się analizy dokumentów spraw kanonicznych zawierających zanonimizowane dane osób skrzywdzonych. 27 września 2021 r. wpłynęło zapewnienie, że propozycja ta spotka się z dalszą analizą zarówno polskich władz kościelnych, jak i przedstawicieli bliżej nieokreślonych dykasterii watykańskich. Do dnia dzisiejszego nie wpłynęła żadna odpowiedź na tę propozycję.

Państwowa Komisja zapewniła, że widzi i promuje wartościowe inicjatywy świeckich i duchownych przedstawicieli wspólnoty Kościoła katolickiego oraz kościelnych ośrodków eksperckich, takich jak Fundacja Św. Józefa, Fundacja im. Św. Brata Alberta czy  Centrum Ochrony Dziecka. Jednocześnie Państwowa Komisja dostrzega, że współpraca przedstawicieli Kościoła katolickiego w zakresie badania i wyjaśniania sposobu reagowania instytucji oraz przełożonych kościelnych na przestępstwo wykorzystania seksualnego dzieci ma wciąż dalece niedoskonały charakter. W tym kontekście Państwowa Komisja zwróciła uwagę, że Konferencja Episkopatu Polski, podobnie, jak jej odpowiedniki na terenie np. Francji oraz Portugalii, ma pełne prawo oraz wszelkie możliwości powołania niezależnej komisji, która zbadałaby nie tylko skalę zjawiska, ale także sposób reagowania poszczególnych diecezji oraz przełożonych na przypadki przestępstw wykorzystania seksualnego dzieci przez niektórych duchownych.

 

Niezależnie od dotychczasowych trudności, Państwowa Komisja podtrzymała w odpowiedzi wolę współpracy z Konferencją Episkopatu Polski we wspomnianych wyżej wszystkich obszarach.