W związku wprowadzeniem nowego przedmiotu dla klas IV-VIII szkół podstawowych w postaci „Edukacji Zdrowotnej” (EZ) podkreślić chcemy, z naszej perspektywy, krytycznie ważne aspekty.
Opierając się na praktyce i wiedzy wynikającej z kompetencji i prac PKDP, ale także na szerokim konsensusie wielu ośrodków zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy seksualnej, że edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży stanowi kluczowy czynnik chroniący przed wykorzystaniem. Jego wprowadzenie uważamy za niezbędne dla tworzenia skuteczniejszego systemu ochrony osób małoletnich. W przygotowanej podstawie programowej w sposób szczególny doceniamy jej kompleksowość i przyjęcie holistycznej wizji rozwoju młodego człowieka, a więc wartości i postaw, aktywności i zdrowia fizycznego, odżywiania, zdrowia psychicznego, zdrowia społecznego, dojrzewania płciowego, zdrowia seksualnego, zdrowia środowiskowego, bezpiecznego i konstruktywnego korzystania z nowych technologii oraz profilaktyki uzależnień oraz systemu ochrony zdrowia. Bardzo ważnymi elementami są wprost wpisane w nią aspekty przeciwdziałania wszelkim formom przemocy i seksualnemu wykorzystaniu, modelowanie właściwych relacji i świadomości istnienia granic, adekwatna do wieku edukacja prawna, walka z krzywdzącymi stereotypami oraz zapoznawanie młodych ludzi z systemem pomocy, o którą mogą się zwrócić.
Nowy przedmiot stanowi integralną część systemu prewencji. Uwzględniając zakres i cele EZ istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że w trakcie roku szkolnego dochodzić będzie do zwiększonej skali ujawniania przez dzieci różnych form przemocy, w tym wykorzystania seksualnego. Jest to sytuacja pożądana, gdyż przeciwdziałanie krzywdzeniu jest jednym z celów EZ. Niemniej, sytuacja ta może stanowić wyzwanie dla środowiska szkolnego – prowadzących zajęcia, wychowawców, kadry pedagogicznej i niepedagogicznej placówek, rodziców i opiekunów.
Ponieważ wszystkie placówki posiadają właściwe standardy ochrony małoletnich (SOM), skoncentrować chcemy się jedynie na praktycznych wskazówkach, które zawarliśmy w poniższych punktach.
Co zrobić gdy podejrzewasz, że dziecko może doznawać przemocy seksualnej:
1. Zapewnij dziecko, że mu wierzysz: to ważne, ponieważ sprawcy często przekazują dziecku, że nikt im nie uwierzy.
2. Zachowaj spokój: to może być trudne, ale jest niezwykle ważne. Uzyskanie informacji o przemocy seksualnej jest szokujące, ale dziecko potrzebuje spokojnego dorosłego, na którym może polegać. Dlatego emocje przepracuj na kilku spotkaniach ze specjalistą a nie w relacji z dzieckiem.
3. Zadbaj o odpowiednie miejsce na rozmowę: nie rozmawiaj przy innych dzieciach, zapewnij miejsce, w którym informacje pochodzące od dziecka będą zabezpieczone.
4. Nie obiecuj, że nikomu nie powiesz: nawet jeśli dziecko prosi cię o zachowanie tajemnicy, wytłumacz, że w niektórych przypadkach, gdy dochodzi do
przestępstwa to konieczne jest działanie, po to aby inne dzieci nie były krzywdzone.
5. Powstrzymaj się od osądzania, sprawdzania, oceny wiarygodności: twoim zadaniem jest zapewnienie wsparcia dziecku. Wszystkie powyższe zadania realizuje co najmniej kilku specjalistów z różnych dziedzin.
6. Powiadom organy ściągania: zawiadomienie możesz złożyć do policji, prokuratury lub do Państwowej Komisji (PKDP), wtedy my przekażemy twoje zawiadomienie do prokuratury.
7. Powiedz dziecku co będzie dalej: najczęściej niepewność i niejasność budzą największe obawy i hamują nas przed działaniem. Jeśli nie masz wiedzy na temat postępowania przygotowawczego czy sądowego, sięgnij po broszury informacyjne (np.https://edukacja.fdds.pl/pluginfile.php/86335/course/section/1048/Bede_swiadkiem_poradnik_dla_dzieci_uczestniczacych_w_procedurach_karnych_2017.pdf). Wystarczy kilka prostych informacji.
8. Zachowaj dyskrecję: to ważne, aby nie komentować w lokalnym środowisku tego co się stało. Dzieci wstydzą się tego co je spotkało, obawiają się wykluczenia i obarczania odpowiedzialnością za to co zrobił sprawca.
9. Zapewnij sobie wsparcie: uzyskane informacje mogą być obciążające dla ciebie, możesz zadzwonić na anonimowy telefon zaufania bądź skorzystać z kilku porad specjalisty.
10. Stosuj standardy ochrony małoletnich (SOM): w zakresie formalnym postępuj zgodnie z procedurami zawartymi w SOM, które powinni być dostępne na stronach internetowych każdej placówki.
Zachęcamy też do korzystania z naszych materiałów, w tym raportów PKDP, które dostępne są na stronach Państwowej Komisji pod adresem: PKDP – Państwowa Komisja ds. do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15
