APEL dot. bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w nowym roku szkolnym
W związku z rozpoczęciem nowego roku szkolnego zwracamy się do wszystkich, którym bliska jest troska o bezpieczne warunki do życia i rozwoju młodych ludzi o przeciwdziałanie pojawiającym się, nowym formom krzywdzenia młodych ludzi. W ostatnim okresie coraz częściej obserwujemy przenikanie się patologicznych form działania w sieci, związanych ze stygmatyzacją, mową nienawiści i krzywdzeniem seksualnym, z prowadzaniem tego typu działań w tzw. sferze offline, które przybierają formy rzekomych „gier” i „zabaw”. Cyfrowe środowisko życia i rozwoju jest integralną częścią relacji społecznych. Dlatego tym bardziej podejmować powinniśmy właściwe działania chroniące uwzględniające cały kontekst zachowań w sferze społeczno-cyfrowej.
Rodzice, opiekunowie, kadra
Apelujemy do rodziców, opiekunów, kadr pedagogicznych placówek oświatowych, liderek i liderów lokalnych społeczności oraz prowadzących wszystkie pozaformalne inicjatywy edukacyjne mające miejsce w klubach, organizacjach, świetlicach i innych miejscach spędzania czasu młodych ludzi o uważność i nieunikanie rozmów na te tematy w trakcie zajęć. Rekomendujemy zapraszanie ekspertek i ekspertów ze sprawdzonych organizacji i instytucji, którzy wesprzeć mogą placówki w zakresie podejmowania – opartego na wiedzy – dialogu z dziećmi i młodzieżą.
Ponownie zwracamy uwagę, że mamy do czynienia z epidemią przemocy doświadczanej przez młodych ludzi. Najbardziej niepokojące dane dotyczą krzywdzenia seksualnego małoletnich poniżej lat 15. Międzynarodowe trendy ostatnich lat pokazują wyraźny wzrost liczby przypadków wykorzystania seksualnego w sieci, od kilkudziesięciu proc. w 2019 roku do nawet 1816 proc. więcej w 2023 roku[1]. Ostatnia z kategorii o największej dynamice przyrostu odnosi się do tzw. materiałów ukazujących seksualne wykorzystanie dzieci (CSAM – Child Sexual Abuse Materials), wytwarzanych przez same dzieci pod wpływem manipulacji, szantażu lub zastraszania ich przez sprawców. Dotyczy to dzieci w wieku 7-10 lat. Według szacunków międzynarodowej organizacji „We Protect” nawet 68 proc. osób małoletnich w Polsce doświadczyło jednej z form przemocy seksualnej w internecie.[2] Przestrzenią, w której najczęściej dochodzi do krzywdzenia seksualnego dzieci są platformy społecznościowe wraz z komunikatorami oraz gry online. Dostęp do platform cyfrowych odbywa się w grupie wiekowej 7-10 lat niemalże w 100 proc. z urządzeń mobilnych, najczęściej ze smartfonów.[3] Więcej informacji na ten temat znajduje się w Raporcie „Internet Dzieci”.
Podkreślamy konieczność holistycznego i zrównoważonego podejścia. Właściwą odpowiedzią na wyzwania związane z rozwojem nowych technologii powinna być edukacja oparta na dialogu, nie na karceniu, straszeniu i zakazywaniu.
Doskonałą okazją do przeciwdziałania wyżej wymienionym zagrożeniom są zajęcia szkolne – zarówno lekcje wychowawcze jak i zajęcia przedmiotowe, takie jak język polski, informatyka, edukacji dla bezpieczeństwa i inne. Nowym przedmiotem, stanowiącym integralną część systemu prewencji przemocy jest edukacja zdrowotna. W przygotowanej podstawie programowej w sposób szczególny doceniamy jej kompleksowość i przyjęcie holistycznej wizji rozwoju młodego człowieka, a więc wartości i postaw, aktywności i zdrowia fizycznego, odżywiania, zdrowia psychicznego, zdrowia społecznego, dojrzewania płciowego, zdrowia seksualnego, zdrowia środowiskowego, bezpiecznego i konstruktywnego korzystania z nowych technologii oraz profilaktyki uzależnień i systemu ochrony zdrowia. Zachęcamy do korzystania z tego przedmiotu i wspierania go w społecznościach lokalnych.
Administracja rządowa, instytucje regulacyjne, liderki i liderzy życia publicznego
Zwracając uwagę na wskazane wyżej zagrożenia podkreślić należy, że warunki te w ogromnej mierze kształtowane są dzisiaj przez nowe technologie. Dlatego apelujemy do instytucji administracji rządowej, organów regulacyjnych oraz wszystkich liderek i liderów życia publicznego w Polsce o presję regulacyjną i obowiązek posiadania polityk ochrony dzieci przez wszystkich dostawców usług i produktów online, a w szczególności przez platformy społecznościowe i streamingowe. Zwracamy się także z apelem o zwiększenie wysiłków na rzecz budowania europejskiego systemu wykrywania treści prezentujących seksualne wykorzystanie dzieci (CSAM), przeciwdziałanie temu procederowi oraz o jak najszybsze wdrożenie Aktu o Usługach Cyfrowych (DSA). Implementacja DSA pozwoli nam wykonać istotny krok w kierunku budowania kultury bezpieczeństwa społecznego. Deklarujemy gotowość do włączenia się we wspomniane działania i pełne zaangażowanie z naszej strony.
[1] K. Staciwa, System przeciwdziałania przemocy seksualnej wobec małoletnich w środowisku cyfrowym – opis i kierunkowe rekomendacje działań, Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji, Kancelaria Sejmu RP, Warszawa 2024, s. 15.
[2] We Protect – Global Alliance, Szacunki dotyczące narażenia dzieci na krzywdy seksualne w sieci i ich czynników ryzyka, Economist Impact 2021: WeProtect_Economist-Impact_European-online-sexual-harms-study_report_Poland-translation.pdf
[3] Raport „Internet dzieci” 2025: https://pkdp.gov.pl/wpcontent/uploads/2025/03/INTERNET_DZIECI_RAPORT.pdf
